"माघ लहैली सुरीक सिकार खैली रे हा" के हो त माघी पर्व?

माघी,माघ, माघे संक्रान्ति थारु हरको बिशेष चाड

माघी पर्व थारू समुदायको प्रमुख चाड हो, जसलाई उनीहरू नयाँ वर्षका रूपमा धूमधामका साथ मनाउँछन्। यो पर्व माघ १ गते (मकर संक्रान्ति) का दिन मनाइन्छ, जुन सूर्य उत्तरायणमा प्रवेश गर्ने दिन हो। यस दिनदेखि थारू समुदायको नयाँ वर्षको सुरुवात हुन्छ। 

माघी पर्वको महत्त्व र परम्परा

माघी पर्व थारू समुदायको सांस्कृतिक, सामाजिक र धार्मिक जीवनमा विशेष स्थान राख्छ। यस अवसरमा विभिन्न परम्परागत क्रियाकलाप, खानपान, नाचगान र सामाजिक गतिविधिहरू सम्पन्न गरिन्छन्।

स्नान र पूजा

माघ १ गते बिहानै थारू समुदायका मानिसहरू नजिकको नदी, तलाउ वा जलाशयमा गई स्नान गर्छन्। स्नानपछि सूर्य देवताको पूजा गरी, आफन्तजनसँग आशीर्वाद आदानप्रदान गर्ने परम्परा छ। 

धुनी जगाउने परम्परा

बेलुका घरमा ठूला मुढा बालेर धुनी जगाइन्छ। धुनीको चारैतिर परिवारका सदस्य र पाहुनाहरू बसेर खानपान र रमाइलो गर्छन्। यस परम्पराले परिवार र समुदायबीचको सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउँछ। 

खानपान र परिकारहरू

माघी पर्वमा विशेष परिकारहरूको तयारी गरिन्छ। विशेषगरी चामल र मासको दालबाट बनाइएको खिचडी, अन्डी चामलको भातरोटी, ढिक्री, बरिया, घोंगी, सुँगुरको मासु, माछा, गङ्गेटालगायतका स्थानीय परिकारहरू तयार पारिन्छन्। पुस महिनामै अन्डी चामलको जाँड बनाएर राख्ने चलन पनि छ, जसलाई माघीका दिन उपभोग गरिन्छ। 

सामाजिक संरचना र नेतृत्व चयन

माघी पर्वको अवसरमा थारू समुदायमा सामाजिक संरचनाको पुनर्संरचना गरिन्छ। गाउँका मुखिया, महतो, गुरुबा, पुजारी, धामी, झाँक्री, चौकीदार, कमैया, हली, गोठालो, घरायसी काम गर्ने आदि सबै पदवीको चयन आजैका दिन लोकतान्त्रिक विधिबाट गरिन्छ। यस प्रक्रियालाई 'माघी देवानी' भनिन्छ, जसमा एक वर्षका लागि अगुवा छनोट गरिन्छ। 

नयाँ वर्षको स्वागत र पुरानो वर्षको बिदाइ

पुसको अन्तिम दिनलाई थारू समुदायले पुरानो वर्षको अन्तिम दिनका रूपमा मनाउँछन्। पुरानो वर्षको बिदाइस्वरूप पुसको अन्तिम दिन बंगुर मार्ने प्रचलन रहेको छ। रातभर जाग्राम बसेर मघौटा, धमार, झुमा नाच प्रदर्शनी गरिन्छ, जसले नयाँ वर्षको स्वागत गरिन्छ। 

सामाजिक एकता र सांस्कृतिक पहिचान

माघी पर्वले थारू समुदायको सामाजिक एकता र सांस्कृतिक पहिचानलाई मजबुत बनाउँछ। यस अवसरमा परिवार र समुदायका सदस्यहरूबीच आपसी सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउने, परम्परागत मूल्य र मान्यताहरूको संरक्षण गर्ने र नयाँ पुस्तालाई सांस्कृतिक सम्पदाको ज्ञान दिने कार्य सम्पन्न हुन्छ।

माघी पर्व थारू समुदायको जीवनमा मात्र नभई नेपालको सांस्कृतिक विविधतामा पनि महत्वपूर्ण स्थान राख्छ। यस पर्वले थारू समुदायको सांस्कृतिक धरोहरलाई जगेर्ना गर्दै सामाजिक एकता र परम्परागत मूल्यहरूको संरक्षणमा योगदान पुर्‍याउँछ। यसरी, माघी पर्व थारू समुदायको मौलिकता, परम्परा र सांस्कृतिक पहिचानको प्रतीकका रूपमा स्थापित छ।